Η Βιταμίνη C

Η βιταμίνη C είναι μια υδροδιαλυτή βιταμίνη, που σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να την αποθηκεύσει. Είναι μια ευρέως διαδεδομένη βιταμίνη σε πολλά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των εσπεριδοειδών, το μπρόκολο και τις ντομάτες. Η βιταμίνη C συμβάλλει στην ανάπτυξη και επιδιόρθωση των ιστών στο σώμα και στη σύνθεση του κολλαγόνου. Επίσης, είναι απαραίτητη για την επούλωση των πληγών και για τη συντήρηση των οστών και των δοντιών. Επιπλέον βοηθά το σώμα στην καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου.
 

Η βιταμίνη C είναι αντιοξειδωτική, μαζί με τη βιταμίνη Ε, το β-καροτένιο και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά φυτικής προέλευσης. Τα αντιοξειδωτικά μπλοκάρουν τις ελεύθερες ρίζες, ουσίες που βλάπτουν το DNA. Η συσσώρευση των ελευθέρων ριζών, με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να συμβάλει στη διαδικασία της γήρανσης και της ανάπτυξης ασθενειών, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και η αρθρίτιδα.

Είναι σπάνιο σήμερα, να είναι σοβαρές οι ελλείψεις σε ασκορβικό οξύ, παρόλο που τα στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι μπορεί να έχουν χαμηλά επίπεδα αυτής. Το κάπνισμα μειώνει την ποσότητα της βιταμίνης C στον οργανισμό, έτσι οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπάρκειας. Σημάδια έλλειψης της βιταμίνης περιλαμβάνουν ξηρά και διαχωρισμένα μαλλιά, ουλίτιδα ή αιμορραγία των ούλων, δέρμα τραχύ και ξηρό, καθυστερημένη επούλωση των πληγών, εύκολες μώλωπες, ρινορραγίες και μειωμένη ικανότητα ανταπόκρισης του οργανισμού σε μολύνσεις. Μια σοβαρή μορφή της ανεπάρκειας του ασκορβικού οξέος, είναι γνωστή ως σκορβούτο. Χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης C, έχουν συσχετιστεί επίσης με διάφορες παθολογικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής πίεσης του αίματος, προβλήματα με τη χοληδόχο κύστη, ορισμένες μορφές καρκίνου, την αθηροσκλήρωση, τη συσσώρευση πλάκας στα αιμοφόρα αγγεία που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Τρώγοντας πολλά φρούτα και λαχανικά, μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων.  
 

Πιο αναλυτικά, η βιταμίνη C διαδραματίζει ρόλο στην προστασία έναντι των εξής:
 

Καρδιοπάθεια

Τα αποτελέσματα των επιστημονικών μελετών σχετικά με το αν η βιταμίνη C είναι χρήσιμη για την πρόληψη καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου είναι ανάμικτα. Η βιταμίνη C δεν μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των αρτηριών από την εκφύλιση. Οι περισσότερες μελέτες ακόμα, δείχνουν ότι η βιταμίνη C μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης (σκλήρυνση των αρτηριών). Επιπλέον, οι άνθρωποι που έχουν χαμηλά επίπεδα ασκορβικού οξέος, ίσως κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή περιφερική αρτηριακή νόσο, λόγω αθηροσκλήρωσης. Περιφερική αρτηριακή νόσος, είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει αθηροσκλήρωση των αιμοφόρων αγγείων στα κάτω άκρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πόνο κατά το περπάτημα. Για αυτό, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε, είναι να πάρετε αρκετή βιταμίνη C μέσω της διατροφής σας. Με αυτό τον τρόπο, θα έχετε επίσης το όφελος και των άλλων αντιοξειδωτικών και θρεπτικών συστατικών που περιέχονται στα τρόφιμα. 

Υψηλή πίεση του αίματος 

Πληθυσμιακές μελέτες (οι οποίες περιλαμβάνουν την παρατήρηση μεγάλων ομάδων ανθρώπων κατά την πάροδο του χρόνου), δείχνουν ότι οι άνθρωποι που τρώνε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης C, διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, σε σύγκριση με τα άτομα που έχουν χειρότερη διατροφή. Τρώτε λοιπόν, τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C, η οποία είναι σημαντική για την υγεία σας, ειδικά αν βρίσκεστε σε κίνδυνο για υπέρταση. Για τη θεραπεία και την πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης, προτείνεται δίαιτα που περιλαμβάνει πολλά φρούτα και λαχανικά, τα οποία περιέχουν πολλά  αντιοξειδωτικά.

Καρκίνος 

Τα αποτελέσματα πολλών μελετών, δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνη C, μπορεί να σχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του δέρματος και του μαστού, τη δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας (αλλαγές στον τράχηλο που μπορεί να είναι καρκινικές ή προκαρκινικές, όπως διαπίστωσε ο Γ. Παπανικολάου). Τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη C, περιέχουν επίσης και πολλά άλλα ευεργετικά θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά, έτσι είναι αδύνατο να πούμε με βεβαιότητα ότι η βιταμίνη C μόνη της, προστατεύει από τον καρκίνο. Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C, από την άλλη πλευρά, δεν έχει αποδειχθεί να έχει οποιαδήποτε χρήσιμη επίδραση. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης C θα βοηθήσει τη θεραπεία του καρκίνου. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι γιατροί ανησυχούν ότι οι μεγάλες δόσεις αντιοξειδωτικών από τα συμπληρώματα, θα μπορούσε να έχει αλληλεπίδραση με φάρμακα χημειοθεραπείας.

Οστεοαρθρίτιδα 

Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη για την παραγωγή κολλαγόνου, το οποίο είναι μέρος του φυσιολογικού χόνδρου. Ο χόνδρος καταστρέφεται στην οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ). Επιπροσθέτως, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν πως οι ελεύθερες ρίζες, εκτός του ότι βλάπτουν τα κύτταρα και το DNA, μπορούν επίσης να εμπλέκονται στην καταστροφή του χόνδρου. Αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C, φαίνεται να περιορίζουν τη βλάβη που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C θα μπορούσε βοηθήσει στη θεραπεία ή την πρόληψη της ΟΑ. Η λήψη  μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της βιταμίνης C. Εάν παίρνετε τακτικά αυτά τα φάρμακα για την ΟΑ, ίσως χρειαστεί να πάρετε ένα συμπλήρωμα βιταμίνης C.


Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σχετιζόμενη με την ηλικία 

Η βιταμίνη C (500 mg) φαίνεται να λειτουργεί με άλλα αντιοξειδωτικά, συμπεριλαμβανομένων του ψευδαργύρου (80 mg), β-καροτένιου (15 mg), και βιταμίνης Ε (400 IU) για να προστατεύουν τα μάτια από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, την κύρια αιτία τύφλωσης σε άτομα άνω των 55 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι άνθρωποι που φαίνονται να ωφελούνται είναι εκείνα με προχωρημένη εκφύλιση. Δεν είναι γνωστό αν αυτός ο συνδυασμός των θρεπτικών συστατικών βοηθά στην πρόληψη της ή είναι επωφελής για τα άτομα σε αρχικά στάδια της εκφύλισης. Αυτός ο συνδυασμός περιλαμβάνει μια υψηλή δόση του ψευδαργύρου, το οποίο θα πρέπει να πάρετε μόνο υπό την επίβλεψη του ειδικού.

Η προεκλαμψία
 

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η λήψη βιταμίνης C μαζί με βιταμίνη Ε, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της προεκλαμψίας, σε γυναίκες που βρίσκονται σε

υψηλό κίνδυνο. Η προεκλαμψία, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή πίεση του αίματος και πάρα πολύ πρωτεΐνη στα ούρα, είναι μια κοινή αιτία των πρόωρων

τοκετών. Ωστόσο, δε συμφωνούν σε αυτό το συμπέρασμα όλες οι μελέτες.
 

Άσθμα

Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης C είναι πιο συχνές σε άτομα με άσθμα, οδηγώντας κάποιους ερευνητές να πιστεύουν ότι τα χαμηλά ασκορβικού οξέος, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων άσθματος που προκαλούνται από την σωματική άσκηση.

 

Παρά το γεγονός ότι οι έρευνες είναι περιορισμένες, η βιταμίνη C μπορεί να είναι χρήσιμη για:
 

·         Ενίσχυση του ανοσοποιητικού.

·         Διατήρηση υγιών ούλων.

·         Βελτίωση της όρασης για εκείνους με ραγοειδίτιδα (φλεγμονή στο μεσαίο τμήμα του ματιού).

·         Θεραπεία αλλεργιών, όπως άσθμα, έκζεμα, αλλεργική ρινίτιδα.
·         Μείωση παρενεργειών από υπερέκθεση στον ήλιο, όπως ηλιακά εγκαύματα ή ερυθρότητα.

·         Ανακούφιση της ξηροστομίας, ιδιαίτερα από αντικαταθλιπτικά φάρμακα (μια κοινή παρενέργεια των φαρμάκων αυτών).

·         Επούλωση εγκαυμάτων και πληγών.

·         Καταπολέμηση ιών, συμπεριλαμβανομένης της μονοπυρήνωσης. Παρά το γεγονός ότι τα επιστημονικά στοιχεία είναι περιορισμένα, ορισμένοι γιατροί συστήνουν υψηλή δόση βιταμίνης C για τη θεραπεία ορισμένων ιών.


Διαιτητικές Πηγές 

Άριστες πηγές βιταμίνης C είναι τα πορτοκάλια, οι πράσινες πιπεριές, το καρπούζι, η παπάγια, το γκρέιπφρουτ, το πεπόνι, οι φράουλες, το ακτινίδιο, το μάνγκο, το μπρόκολο, οι ντομάτες, το κουνουπίδι, το λάχανο, οι χυμοί εσπεριδοειδών ή οι χυμοί εμπλουτισμένοι με βιταμίνη C. Επίσης τα χόρτα (πράσινα γογγύλια, σπανάκι), οι κόκκινες και οι πράσινες πιπεριές, τα βατόμουρα, ο ανανάς αποτελούν πλούσιες πηγές βιταμίνης C. Η βιταμίνη C είναι ευαίσθητη στο φως, τον αέρα και τη θερμότητα, οπότε θα έχετε υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης C, αν τρώτε τα φρούτα και τα λαχανικά ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα.
 

Διαθέσιμες μορφές 

Μπορείτε να αγοράσετε φυσική ή συνθετική βιταμίνη C, που ονομάζεται και ασκορβικό οξύ, σε διάφορες μορφές. Αναβράζοντα δισκία, σκόνη, κάψουλες, είναι μερικές μορφές με τις οποίες κυκλοφορεί στο εμπόριο. Η βιταμίνη C έρχεται σε δόσεις που κυμαίνονται από 25 - 1000 mg. Μια εστεροποιημένη μορφή της βιταμίνης C, ίσως είναι πιο εύπεπτη για εκείνους που είναι επιρρεπείς σε καούρες.

Λήψη 

Ο καλύτερος τρόπος λήψης συμπληρωμάτων ασκορβικού οξέος, είναι 2 - 3 την ημέρα με τα γεύματα, ανάλογα με τη δοσολογία. Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι οι ενήλικες μπορούν να λαμβάνουν 250-500 mg δύο φορές την ημέρα. Η συνιστώμενη δόση για την πρόληψη ή τη θεραπεία διαφόρων παθολογικών καταστάσεων, είναι συχνά 500 - 1.000 mg ανά ημέρα. Συζητήστε με τον ειδικό, πριν πάρετε περισσότερα από 1.000 mg βιταμίνης C σε καθημερινή βάση ή αν δώσετε συμπλήρωμα σε παιδιά.

 
Προφυλάξεις 

Λόγω της πιθανότητας για παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με φάρμακα, θα πρέπει να πάρετε συμπληρώματα διατροφής μόνο υπό την επίβλεψη ενός ειδικού. Τα συμπληρώματα βιταμίνης C έχουν διουρητική δράση και καλό είναι να πίνετε πολλά υγρά κατά τη λήψη τους. Η βιταμίνη C θεωρείται γενικά ασφαλής, αλλά σε

υψηλές δόσεις (πάνω από 2.000 mg ημερησίως) μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως διάρροια, αέρια, ή στομαχικές διαταραχές. Εάν είστε έγκυος, μιλήστε με το γιατρό σας πριν πάρετε περισσότερα από 1.000 mg βιταμίνης C.

Επίσης, Η βιταμίνη C αυξάνει την ποσότητα του σιδήρου που απορροφάται από τα τρόφιμα. Ασθενείς με μεσογειακή αναιμία ή αιμοχρωμάτωση (μια κληρονομική πάθηση όπου πάρα πολύ σίδηρος συσσωρεύεται στο σώμα), θα μπορούσαν να επηρεαστούν αρνητικά από την αυξημένη απορρόφηση του σιδήρου, η οποία μπορεί να προκύψει από τα συμπληρώματα ασκορβικού οξέος. Αλλά και οι ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία, καθώς και τα άτομα με μια μεταβολική διαταραχή που ονομάζεται G6PD, ίσως παρουσιάσουν σοβαρές παρενέργειες από τη λήψη υψηλών επιπέδων ασκορβικού οξέος. Επίσης, άτομα με προβλήματα στα νεφρά πρέπει να συμβουλευτούν τον ειδικό πριν τη λήψη συμπληρώματος. Ακόμα, όσοι καπνίζουν ή χρησιμοποιούν επιθέματα νικοτίνης μπορεί να χρειαστούν περισσότερη βιταμίνη C, επειδή η νικοτίνη μειώνει τη δράση της στο σώμα. Τέλος, αν λαμβάνετε θεραπεία για καρκίνο, μιλήστε με τον ογκολόγο σας πριν από τη λήψη της βιταμίνης C, γιατί μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας.

Λεωνίδας Παπαδημητρίου MSc

Διατροφολόγος - Διαιτολόγος

Εγνατίας 100, Θεσσαλονίκη